Θόδωρος Θεοδωρίδης: συνέντευξη στην Τίνα Πανώριου
Ο Θόδωρος Θεοδωρίδης, εκτός από ένα διάστημα έξι χρόνων που βρέθηκε στην Αθήνα για σπουδές (ΑΣΟΕΕ) και εργασία, ζει και δραστηριοποιείται στην Καβάλα όπου και γεννήθηκε το 1954. Για είκοσι χρόνια εργαζόταν και στη συνέχεια διατηρούσε μεγάλο βιβλιοπωλείο-πρακτορείο τύπου στη γενέτειρά του. Είναι δημοσιογράφος (εφημερίδα Πρωινή της Καβάλας), εκδότης τοπικών εντύπων, συγγραφέας τουριστικών, αρχαιολογικών και ιστορικών οδηγών της Καβάλας, καθώς και τραγουδοποιός («Εφτά απωθημένα», ανεξάρτητη παραγωγή 2000, «Θέλω να πάρω τα βουνά», LYRA 2005).
Η πρώτη γνωριμία με τον Θόδωρο Θεοδωρίδη έγινε μέσα από τις σελίδες της νουβέλας του, με τίτλο Ισορροπιστής αεροσκαφών. Μια επιπλέον αφορμή για να τον συναντήσω στάθηκε το πρόσφατο σκηνικό ανέβασμα της απογειωτικής αυτής ιστορίας από τον Θοδωρή Γκόνη στην Αθηναΐδα, με τον ταλαντούχο Δημήτρη Πιατά στον πρωταγωνιστικό ρόλο.
Απολαυστική η νουβέλα σας Ισορροπιστής αεροσκαφών. Πώς προέκυψε αυτή η ωραία, «τρελή» περιπέτεια του Αλέξανδρου Ελεφάντη;
«Ηθικός αυτουργός» είναι ο Θοδωρής Γκόνης, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας και σκηνοθέτης της παράστασης. Όταν πίναμε μια μέρα καφέ μαζί με καλούς φίλους, του διηγήθηκα την ιστορία, του άρεσε και με προέτρεψε να τη γράψω. Ο ίδιος μάλιστα εμπνεύστηκε και τον τίτλο.
Η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν συνέβη το περιστατικό που αφηγούμαι στην ιστορία. Απλώς ήταν ένα αστείο, μια πλάκα που μου έκανε κάποτε ένας παλιός φίλος, ότι δηλαδή σε κάποιο αεροπορικό μας ταξίδι μού ζήτησε τάχα η αεροσυνοδός να μετακινηθώ για την καλύτερη ισορροπία του αεροπλάνου, κι εγώ το αναπαρήγαγα μετά στις παρέες μου σαν να είχε πράγματι συμβεί. Έλεγα ψέματα, δηλαδή, και για λόγους αυτοσαρκασμού αλλά και σαν μια άμυνα σε όσα βιώνω ως υπέρβαρο άτομο.
Να είμαστε στρατιωτάκια, με ίδιο ύψος, ίδιο βάρος, ίδιο βηματισμό, ίδια ρούχα, ίδιες συνήθειες, κ.λπ. Αν κάποιος ξεφύγει, τότε γίνεται άμεσα αντιληπτός και η όποια διαφορετικότητά του γίνεται επίσης αντικείμενο απομόνωσης, άγριου και δηλητηριώδους σχολιασμού ή πολλές φορές και επίθεσης λεκτικής, και όχι μόνο.
Προσωπικά στοιχεία, λοιπόν, σας έδωσαν έναυσμα για να γράψετε με τρόπο τόσο απολαυστικό, σκληρό, αστείο, σπαρακτικό για τη ζωή του Αλέξανδρου Ελεφάντη…
Η ιστορία έχει πάρα πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία. Εγώ ο ίδιος, όπως σας είπα, ως υπέρβαρο άτομο, έχω βιώσει πολλές φορές τον ρατσισμό λόγω της «διαφορετικότητάς» μου· αλλά μετά από τόσα χρόνια έχω μάθει πια να διαχειρίζομαι αυτήν την κατάσταση με κάποια ψυχραιμία και χωρίς να με επηρεάζουν ιδιαίτερα τα όποια πικρά σχόλια και ειρωνικά βλέμματα συνοδεύουν, καμιά φορά, το πέρασμά μου.
Ο ήρωάς σας διαθέτει αυτοσαρκασμό σε μεγάλη δόση. Λυτρώνει όμως αυτός ο αυτοσαρκασμός ή απλά μαλακώνει λίγο τις πληγές;
Ξέρετε, η λύτρωση είναι μια πολύ «βαριά» λέξη. Είναι η απαλλαγή από δεινά και συμφορές. Λύτρωση μπορεί να νιώθει ένας πρόσφυγας που αναγκάζεται να ξεριζωθεί από τον τόπο του για να γλυτώσει ο ίδιος και η οικογένειά του από τον όλεθρο του πολέμου. Λύτρωση μπορεί να αισθάνεται ένα εξαρτημένο από ουσίες άτομο, όταν καταφέρνει μετά από μακροχρόνιο και επίπονο αγώνα να απεξαρτηθεί. Συνεπώς, δεν θα χρησιμοποιούσα ποτέ αυτή τη λέξη για την περίπτωσή μου. Είναι αλήθεια πάντως ότι ο αυτοσαρκασμός είναι συνήθως χαρακτηριστικό των υπέρβαρων ατόμων, αρκεί να μην υπάρχει υπερβολή, οπότε μετατρέπεται σε ένα στοιχείο έπαρσης και αυτοπροβολής.
Αυτός ο ιδιότυπος ρατσισμός που υφίστατο ο πρωταγωνιστής σας λόγω βάρους, δεν είναι, εν μέρει, ο ίδιος ρατσισμός που υφίστανται τόσοι και τόσοι άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο λόγω της οποιασδήποτε διαφορετικότητας;
Φυσικά, διότι δυστυχώς στη ζωή μας και στην καθημερινότητά μας μάς έχουν επιβάλει νόρμες που πρέπει να ακολουθούμε και να μη ξεφεύγουμε καθόλου. Να είμαστε στρατιωτάκια, με ίδιο ύψος, ίδιο βάρος, ίδιο βηματισμό, ίδια ρούχα, ίδιες συνήθειες, κ.λπ. Αν κάποιος ξεφύγει, τότε γίνεται άμεσα αντιληπτός και η όποια διαφορετικότητά του γίνεται επίσης αντικείμενο απομόνωσης, άγριου και δηλητηριώδους σχολιασμού ή πολλές φορές και επίθεσης λεκτικής, και όχι μόνο.
Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στις συμπεριφορές ανθρώπων που ζουν σε επαρχιακές πόλεις έναντι αυτών των μεγαλουπόλεων στον τομέα της αντιμετώπισης της διαφορετικότητας. Νομίζω ότι στην επαρχία, επειδή οι κοινωνίες είναι πιο μικρές και πιο κλειστές, τα πράγματα είναι αγριότερα. Στην Αθήνα ψιλοχάνεσαι μέσα στο ανώνυμο πλήθος. Ωστόσο αν με ρωτάτε προσωπικά, νιώθω πολύ καλά στην Καβάλα γιατί έχω την τύχη να περιστοιχίζομαι και να συναναστρέφομαι με εξαιρετικούς, μοναδικούς ανθρώπους. Στην οικογένειά μου, στο φιλικό και επαγγελματικό μου περιβάλλον, παντού.
«Ο Θόδωρος […] βούτηξε σε μια νεοελληνική πραγματικότητα που ανέθρεψε βουλιμικούς και επιθετικούς πολίτες στην περίοδο της απόλυτης αισιοδοξίας της για να τους παραδώσει στη συνέχεια τρομαγμένους και καταδιωκόμενους αρουραίους», γράφει ο Κοσμάς Χαρπαντίδης στο επίμετρο του βιβλίου σας. Εσείς πάλι τι νομίζετε; Αυτοί οι μεταλλαγμένοι πολίτες –ίσως κι εμείς οι ίδιοι– έχουν/ έχουμε γλιτωμό;
Η κρίση που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια πιθανόν να μας γλιτώσει τελικά. Γιατί –κακά τα ψέματα– στην επίπλαστη ευμάρεια της καταναλωτικής κοινωνίας μέσα στην οποία ζούσαμε είναι αλήθεια ότι, πέραν της μακαριότητας, αποκτήσαμε και χαρακτηριστικά αγριότητας και λαιμαργίας. Τώρα, σκύψαμε το κεφάλι, τσαλακώθηκε ο εγωισμός μας, «έσπασε» ο τσαμπουκάς μας, έχουμε χαρτάκι στο σούπερ μάρκετ και βάζουμε στο καλάθι αποκλειστικά αυτά που γράφει και μάλιστα τα φθηνότερα ή τις προσφορές, αραιώσαμε τις εξόδους μας και τέλος πάντων υπάρχει μια «ειλικρινής μεταμέλεια», η οποία τελικά μπορεί και να μας σώσει. Ο Θεός είναι μεγάλος και ελεήμων…
Η κρίση που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια πιθανόν να μας γλιτώσει τελικά. Γιατί –κακά τα ψέματα– στην επίπλαστη ευμάρεια της καταναλωτικής κοινωνίας μέσα στην οποία ζούσαμε είναι αλήθεια ότι, πέραν της μακαριότητας, αποκτήσαμε και χαρακτηριστικά αγριότητας και λαιμαργίας.
Βλέποντας τον Ισορροπιστή σας ανεβασμένο σε μορφή θεατρικού αναλογίου από το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας αλλά και πρόσφατα σε παράσταση στην Αθηναΐδα με πρωταγωνιστή τον εξαιρετικό, κατά την γνώμη μου, Δημήτρη Πιατά, ποια ήταν η πρώτη σας αντίδραση; Έτσι κάπως τον είχατε φανταστεί τον Αλέξανδρο Ελεφάντη;
Θα σας πω κάτι. Στο παρελθόν ασχολήθηκα επαγγελματικά με το τραγούδι ως τραγουδοποιός και χρειάστηκε πολλές φορές να τραγουδήσω τα τραγούδια μου παίζοντας την κιθάρα μου εγώ ο ίδιος μπροστά σε κοινό σε διάφορες μουσικές σκηνές ανά την Ελλάδα, αλλά και σε ανοικτούς χώρους συνεργαζόμενος συχνά με πολύ γνωστούς καλλιτέχνες. Ε, λοιπόν σας ομολογώ ότι το τόσο βαθύ και το τόσο ισχυρό αυτό συναίσθημα που ένιωσα όταν πρωτοείδα τον Ισορροπιστή αεροσκαφών να ανεβαίνει στη σκηνή δεν το είχα ξανανιώσει ποτέ στη ζωή μου. Παρόλο που δεν ήμουν πάνω στη σκηνή, όπως ήμουν στο πάλκο όταν τραγουδούσα. Παρόλο που ό,τι διαδραματιζόταν ήταν κατά κάποιο τρόπο ερήμην μου, εγώ εντούτοις ένιωσα πολύ μεγάλη χαρά και ικανοποίηση. Θα τολμούσα να πω ότι ένιωσα πραγματικά ευτυχισμένος, αν αυτό δεν μοιάζει λίγο με υπερβολή και λίγο με μπαρούφα. Δεν μπορώ να το εξηγήσω αυτό. Όσο για το πώς είχα φανταστεί τον ήρωά μου, τον Αλέξανδρο Ελεφάντη, αρκεί να σας πω ότι από την πρώτη στιγμή που άρχισα να γράφω το κείμενο είχα στο νου μου τον Δημήτρη Πιατά. Ο Ισορροπιστής αεροσκαφών γράφτηκε γι’ αυτόν.
Τελικά το γέλιο είναι δράμα καλά και σωστά μεταφρασμένο;
Απολύτως. Αφού έχετε διαβάσει το βιβλίο ή εφόσον είδατε την παράσταση, θα το νιώσετε χωρίς αμφιβολία. Πίσω από το άφθονο –είναι αλήθεια– γέλιο υπάρχει πολύς πόνος και πολύς σπαραγμός. Υπάρχει στο βιβλίο ένα χαρακτηριστικό κομμάτι όπου ο Ελεφάντης αναγκάζεται μόνος του και χωρίς τα παραγγέλματα του πιλότου και για να εξασφαλισθεί η απόλυτη ισορροπία του αεροσκάφους, να μετακινείται ένθεν κακείθεν των καθισμάτων με μια αρμονία και μια πλαστικότητα δίκην Νουρέγιεφ στον «Καρυοθραύστη» του Τσαϊκόφσκι. Ο Γκόνης έβαλε σ’ αυτό το σημείο τον Πιατά να χορεύει κλασικό χορό με την υπόκρουση του γνωστού αποσπάσματος από το αριστούργημα του μεγάλου Ρώσου συνθέτη. Η σκηνή βγάζει φοβερό γέλιο. Σπαρταριστό. Όμως στο πρόσωπο του μεγάλου θεατρίνου Πιατά διακρίνει καθαρά κανείς το «γέλα παλιάτσο». Τον πόνο και την θλίψη που κουβαλάει στην ψυχή του αυτός ο ήρωας.
Κλείνοντας να σας ρωτήσω εάν έχετε κάτι νέο στα σκαριά μετά τον «Ισορροπιστή»;
Νέο δεν έχω. Απλώς γράφω κάτι τώρα. Έχω όμως στο συρτάρι δύο παλιότερα έργα, έτοιμα ν’ ανεβούν. Αν υπάρξει ενδιαφέρον, εδώ είμαστε. Μακάρι.
Ισορροπιστής αεροσκαφών
Θόδωρος Θεοδωρίδης
Κάπα Εκδοτική
48 σελ.
ISBN 978-618-5191-15-3
Τιμή € 8,48
Θόδωρος Θεοδωρίδης
Κάπα Εκδοτική
48 σελ.
ISBN 978-618-5191-15-3
Τιμή € 8,48
_______________________
